Faciliteren van trauma-sensitieve TRE aan groepen
TRE (Tension & Trauma Releasing Exercises) is een lichaamsgerichte methode die helpt om diepliggende spierspanning, veroorzaakt door (chronische) stress of trauma, los te laten. Door middel van een natuurlijk trilmechanisme in spier-en bindweefsel wordt spanning afgevoerd en kan er ruimte komen voor herstel en veerkracht.
TRE providers Annemarije Sjoerdsma en José Löhr hebben een aanpak ontwikkeld om TRE aan te bieden aan mensen die psychisch worstelen en kampen met de gevolgen van trauma. Dat is tamelijk uniek, omdat mensen met een psychische kwetsbaarheid meestal geadviseerd worden TRE niet in een groep te ervaren, maar individueel. Ook zullen er TRE providers zijn die klanten met (complex) trauma doorverwijzen naar een collega met meer expertise op dit gebied, wat natuurlijk getuigt van professioneel handelen.
De kunst van het creëren van een veilige ruimte
Het succesvol faciliteren van TRE in groepsverband, met een diepgaand begrip van trauma-sensitiviteit, vereist van ons als providers een aantal vaardigheden. Zo wordt er tijdens de sessies veel aandacht besteed aan zelfregulatie, co-regulatie, opbouwen van vertrouwen, intuïtie, ruimte voor zelfzorg en het aansluiten bij persoonlijke processen. We gaan uit van het herstellend en dragend vermogen van ieder mens, en werken vanuit eigen ervaring met kwetsbaarheden en trauma.
Daarbij beseffen we dat veiligheid niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Veiligheid is een subjectief begrip. Sommige mensen kennen (nog) weinig of geen gevoel van veiligheid. Hun systeem staat afgesteld op een overlevingsstand.
Voor ons betekent dit een nauwgezette afstemming op zowel onszelf als op de deelnemers. Het aanvoelen van de groepssfeer, het evenwicht tussen humor en aandacht voor verdriet, voor vertragen of juist meer versnellen en het aanbieden van ruimte voor persoonlijke processen zijn belangrijke ingrediënten.
'Veilige sfeer neergezet die het vertrouwen gaf om je te openen voor het proces’
‘Warme, zorgzame, aandachtige sfeer, gericht op het creëren van veiligheidsgevoel’
‘Hele erg goede rustige en uitnodigende veilige setting gecreëerd door de providers’
De rol van omgeving en structuur
De ruimte waarin we de sessies geven is belangrijk; hoe voelt het aan, hoe ruikt het, hoe is het licht en wat zijn er voor geluiden? Hoewel we dit niet altijd naar onze hand kunnen zetten, is het vaak wel mogelijk om net wat storende prikkels weg te halen of juist iets toe te voegen. Belangrijk is om groepsgewijs te verkennen wat goed voelt.
We geven de TRE in een wekelijkse serie en komen minimaal vijf keer samen. Dat maakt dat we het proces geleidelijk op kunnen bouwen en voor alles ruim de tijd hebben. De groepsgrootte, met maximaal acht deelnemers, is overzichtelijk genoeg om alle deelnemers voldoende aandacht te kunnen geven.
Een goede structuur van de sessies is cruciaal. We hanteren een vast ritme van de onderdelen; het gezamenlijk inchecken, gronden, regulerende ademoefeningen, het maken van een steundocument en het afsluiten met een gezamenlijke uitcheck, zijn verankerd in onze opzet.
'Het was een rustige, gedegen, herhalende opzet. Met fijngevoelige facilitators, die vertrouwen uitstraalden dat alles wat er komt oké is'
‘De opzet was heel fijn en duidelijk, we zijn stap voor stap meegenomen in het proces’
De kracht van zelfregulatie
Deelnemers worden aangemoedigd om zich te verbinden met hun lichaam en manieren te ontdekken om zichzelf hierbij te ondersteunen. Elke sessie begint met een ademoefening, waarin deelnemers de invloed van de ademhaling op het zenuwstelsel kunnen ervaren. Ook doen we grondingsoefeningen, voorafgaand aan de oefeningen, tussen de oefeningen door, en soms ook voordat de deelnemers weer huiswaarts gaan.
TRE zelf is natuurlijk bij uitstek gericht op het leren kennen van je zenuwstelsel en zelfregulatie. We vragen regelmatig wat de deelnemers lichamelijk gewaar zijn: hoe is het met de adem, de mate van inspanning, de temperatuur, al niet een vol hoofd, hoe voelt het in je buik. Er is altijd ruimte om pauzes te nemen, een oefening af te breken of over te slaan. We moedigen aan gehoor te geven aan het volgen van eigen welbevinden. Deze continue nadruk op zelfzorg stelt deelnemers in staat om hun lichaam beter aan te voelen en naar zichzelf te mogen luisteren.
'Zonder gevoel van overweldiging contact kunnen maken en blijven maken’
‘Veel steun, begrip en gelijkwaardigheid gevoeld tijdens de training’
'Ik voelde me heel erg gezien, begrepen, gesteund en geholpen. De bedding die jullie neerzetten is heel veilig en alles wordt zorgvuldig afgewogen. Fijn dat er alle tijd is, ook voor hoe thuis verder te gaan'
Co-regulatie als bedding
Het faciliteren van trauma-sensitieve TRE doen we altijd met zijn tweeën. Dit zorgt niet alleen voor het welzijn van ons als providers, maar verrijkt ook de groepsdynamiek. We kunnen individuele aandacht geven wanneer nodig. Qua kwaliteiten en energie vullen we elkaar aan.
Deelnemers kunnen als groep een sterke verbinding met elkaar gaan ervaren. Dat komt mede doordat we samen inchecken vanuit het lichaam, een steundocument maken en aan het einde uitwisselen. De matjes kunnen mensen zelf zo neerleggen naar wat prettig voelt qua afstand of nabijheid. Tijdens het ontladen spreken de providers hardop met individuele deelnemers, zodat de rest mee kan resoneren op vragen of aanwijzingen.
‘Samen TRE en delen werkt verbindend’
‘Fijn hoe jullie een sfeer van verbinding weten te creëren’
‘Iedereen mocht delen en ruimte innemen. Er werd oprecht geluisterd’
Vertrouwen op je intuïtie
Het vermogen om contact te houden met jezelf is essentieel voor het kunnen co-reguleren. Beide providers worden uitgenodigd om gewaar te blijven van eigen processen, om alles welkom te heten en gegrond te blijven. Verbinding houden met de eigen kern. Goede zelfzorg is hierbij essentieel, en dat nemen we mee in het faciliteren van het groepsproces.
‘Veilige sfeer neergezet die het vertrouwen gaf om je te openen voor het proces’
‘Fijne trainers die iedereen begeleiden in hun eigen proces.’
‘Alles mag er zijn. Er was ruimte voor hoe het was op dat moment’
Delen is helen
Bij herstelacademie Enik Recovery College werken we in een peer support omgeving. Dat betekent onderlinge steun door gedeelde ervaringen. Iedereen hier heeft een achtergrond met psychische ontwrichting en leert van elkaar. Het is voor ons als providers essentieel om zelf lichaamsgericht traumawerk te hebben gedaan, omdat we werken vanuit doorleefde ervaring. Daarnaast zijn we goed opgeleide professionals met kennis van en ervaring met de polyvagaaltheorie. In de groep ontstaat ruimte voor herkenning, erkenning, gelijkwaardigheid en hoop.
Wij gaan uit van de veerkracht en het herstellend vermogen in ieder mens. Hoewel bij sommige mensen met (complexe) trauma's de relatie met hun lichaam niet makkelijk is, zijn ze vaak verrast over hoe ze de verbinding kunnen herstellen en spanning gedoseerd kunnen ontladen. We werken nauw samen met de deelnemers om manieren te ontdekken die voor hen werken en moedigen aan om de regie te nemen over het eigen herstelproces.
Het faciliteren van trauma-sensitieve TRE aan groepen vergt een diepgaand begrip van de complexiteit van trauma en een goede afstemming op de individuele behoeften van deelnemers.
'Zonder gevoel van overweldiging contact kunnen maken en blijven maken’
‘Veel steun, begrip en gelijkwaardigheid gevoeld tijdens de training’
'Ik voelde me heel erg gezien, begrepen, gesteund en geholpen. De bedding die jullie neerzetten is heel veilig en alles wordt zorgvuldig afgewogen. Fijn dat er alle tijd is, ook voor hoe thuis verder te gaan'
*Citaten afkomstig van deelnemers aan de reeksen TRE die wij afgelopen twee jaar hebben gefaciliteerd.
- Vanaf oktober 2023 faciliteren we een reeks bij Enik Recovery College
- Vanaf november 2023 faciliteren we een reeks bij Centrum Trauma enTransitie
